Natuur en Landschap in het zendgebied van Radio LOEP  Het is dat de lokale omroep Radio LOEP geen oogjes heeft, want anders was de omroep goed 'an 't oetkieken' in de nieuwe gemeente Tynaarloo (voorheen de gemeenten Zuidlaren, Vries en Eelde). Via de kabel ondergronds komt haar signaal nu in zowal alle dorpen (FM105.5) en de beide radiozenders bovengronds stralen het lokale geluid nog veel verder uit (FM105.9 en FM107.4). Als Radio LOEP oogjes had, wat zou ze dan als opvallend kenmerk voor de hele gemeente kunnen zien?  Doe eens een zomerse gooi? De gemeente Tynaarloo is een  waterrijke gemeente.  Er is gewoon veel water in alle soorten en maten! We hebben een aantal meren en grote veenplassen als 't Zuidlaardermeer en het Paterswoldse meer, met Friescheveen en 't Elsburger Onland. We hebben een stel grote zandgaten, zoals bij Yde en Tynaarloo en eentje langs het Eelderdiep. Overal verspreid liggen vennen en veenties, waaronder hele mooie qua natuurrijkdom en klassiek patroon. Bij dat laatste moet u denken aan de 'pingo'-resten, gave ronde en diep veentjes met een zeer oude veenlaag onderin en een soort van ringwal eromheen. Volgens de theorie is dat een overblijfsel uit de ijstijd, door inwerking van ijs en water in de bodem.   Nieuw water en verse vis 'Nieuw' water hebben we ook, zoals het mengwaterreservoir voor de drinkwaterfirma bij de Punt en de onder water gezette oeverlanden langs de Drentse Aa bij Glimmen en de Punt, of in de natuurpolder achter Vennebroek bij Paterswolde. Je merkt dat de natuur er wel weg mee weet. Bij de Drentse Aa heeft de vis de natte 'uiterwaarden' al ontdekt als geschikte paaiplaats. De  vogelsoorten die zich graag op en bij het water ophouden,  hebben zulke nieuwe plekken ook snel gevonden. Trouwens de aalscholver, dertig jaar geleden nog zeldzaam in Nederland,  is al vaste klant in onze gemeente. Op het Friescheveen kun je deze vogels in groepjes op vis zien 'jagen' , de futen gaan er zelfs voor aan de kant. Daarna zoekt de aalscholver een plekje om zijn veren te drogen, in bomen, op de betonning of beschoeiing in 't Noordwillemskanaal, of op de palen en hekken bij het drinkwaterbekken.   Kanalen en schipsloten            De gemeente is ook voorzien van rechtaan-rechtuit-water, waarmee ik kanalen, vaarten en wijken bedoel. Het Noordwillemskanaal was vanouds een verkeersader, waaraan nog immer de Eelder en de Paterswolder Schipsloot liggen. Ook de half dichtgegroeide schipsloot naar havezathe Oosterbroek is weer te vinden. Het café op de Punt heet ook niet voor niets de Oude Snik, naar het vroegere beurtschip naar Groningen. Oude haventjes liggen in Noordlaren en Zuidlaren, die vanouds ook een functie in het openbaar vervoer te water hadden. Het Veerhuis te Zuidlaren duidt daar dus op; via het meer en het Drents Diep ging de reis eveneens 'naor Stad'.  Menigeen heeft ook niet in de gaten dat Annen, ook op de Hondsrug gelegen,  eveneens een haven had. De straatnaam herinnert er nog aan. In 1914 besloten de ingelanden van het waterschap Annen tot de aanleg van een scheepvaartkanaal  naar het Annerveenschekanaal. Het werd geen succes en de schuldenlast van de aanleg drukte bijna veertig jaar later nog op de waterschapsbegroting. De Hunze of Oostermoerse Vaart, is lang een nuttige vaarroute geweest. Dat wil zeggen het riviertje is rechtgestrokken als vaarweg, vooral om de turf uit de venen af te voeren. Later nam het gegraven Stadskanaal die functie over, maar ook weer niet zonder een hoop gelazer. De Oostermoerse Vaart kent ook een aantal zijwijken. Een naam als 'de Knijpe' bij Zuidlaarderveen is een getuigenis van het vroegere ingrijpen in de Hunze. Daar was een kunstmatige vernauwing in het stroombed aangebracht. Het riviertje werd getemd.   Diepjes als grensbeken  We schipperden net al over de Hunze, maar eigenlijk zijn vooral de beken en riviertjes kenmerkend voor de gemeente Tynaarlo. Ze stromen allemaal in Noordelijke richting en op een na, zijn ze tevens grensrivier (geweest). De Drentse Aa (èn de Oude Aa achter Paterswolde) is provinciegrens en gemeentegrens, het Eelderdiep is gemeentegrens en dat geldt of gold ook voor het Schipborgse Diep, Oudemolense Diep en verderop voor het Peizerdiep en het Oostervoortsche Diep. Alleen de Hunze is nooit grensrivier geworden. Dat had te maken met de voorraad veen, waarvan elke gemeenschap profijt wilde trekken. Daar zijn de oude gremeentegrenzen overdwars getrokken, zodat elkeen een partje Hunzedal en omstreken toebedeeld kreeg. Daarom ligt de kaarsrecht getrokken provinciegrens verder oostelijk (de Semslinie, genoemd naar de landmeter in de 17de eeuw).   Oeverlanden mogen onderlopen Tegenwoordig krijgen beken hun natuurfunctie terug, waarbij de oeverlanden ook weer onder water mogen komen. Men weet nu dat zoiets naast 'gewoon natuurlijk', ook technisch slim kan zijn. Die waterbuffer kan een bescherming vormen tegen onverhoedse overstroming van lagergelegen plaatsen, zoals in maart 1979 geschiedde bij Hoogkerk. Dat was vanwege de snelle dooi van een dik pak sneeuw, die via Eelder- en Peizerdiep niet snel genoeg weg kon. In het afgelopen jaar was het bij ons en in Groningen-Zuid raak door de hoge waterstand in de Drentse Aa, vanwege 'onmeunige' regenval - terwijl de bodem al verzadigd was met water van eerdere 'onmeunige' regenval.  Maar eerlijk is eerlijk: in de gemeente Tynaarloo is veel fraai water aanwezig. De zomer is een prima tijd om er eens langs te gaan fietsen of te lopen. Op de meren, het kanaal en de Hunze is goed te varen. De Drentse Aa houden we liever vrij van kano's, schuitjes en vlotten, omdat daar de natuur ongestoord voorrang hoort te hebben. Ook een kwestie van 'oetkieken' en 'veuroetkieken', niet dan?   (eerder verschenen in het Zomernummer 1999 van het RADIO LOEP MAGAZINE, h.a.h. bkad in de nieuwe gemeente Tynaarlo-Drenthe   INDEX   Tekst by: Jan Tuttel © Created by: Freak Productions © WebMaster Copyright 2000 - Jan Tuttel. All rights reserved. This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital, without the prior consent and written agreement by the author. This information has been kindly licensed to Freak Productions© by the author.