Van Dingen en Deuntjes
Radio Loep


 

 

 

Natuur en Landschap in het zendgebied van Radio LOEP   

Najaar is geen ja, náár.

De zomer is voorbij, de nazomer trekt ons naar de herfst toe. Het is wat natuur betreft een schitterende periode. Eigenlijk net zo mooi als het voorjaar, maar je beleeft het anders. Het is een periode waarin de weerman van Radio Loep zèlf ook een beetje voorspelbaar wordt. Want het weer gaat in het najaar zijn gang volgens een beproefd patroon, met een staartje zomer en een neusje van de komende winter. Hij zal het dus kunnen hebben over de 'Indian Summer', het 'bonenzummertie' of  de 'oudewijvenzomer'. Dat mag nog tot half oktober, daarna moet hij de eerste 'winterse buien' al voorzichtig onder de aandacht brengen. Eind oktober, begin november kan de vorst al toeslaan of smakt er een lading hagel en natte sneeuw naar beneden. De herfst heeft van alles in petto, van mooi nazomerweer tot herfststormen. Niks náár weer, gewoon natuur 'live'.

Geblader

Herfst. Bladval=afdankertjesVeel mensen denken dat de herfststormen de bladeren van de bomen afroppen. Nee, dus… Stevige wind helpt wel een beetje, maar zonder een zuchtje wind gooit de boom zijn bladeren ook weg. Zelfs in dikke novembermist, een doodstil (en saai) weertype, vallen de bladeren van bomen. Het zijn afdankertjes geworden. Dat is niet zomaar een gril van de natuur; 'er is over nagedacht' zou je kunnen zeggen. Het is een voorzorgsmaatregel om niet uit te drogen, want elke boom of struik is een fabriekje waarin veel vocht omgaat. De wortels halen water en voedingsstoffen uit de bodem, die overal naar toe gaan. Vooral naar de ontelbaar vele bladeren. Dit zijn uitgangborden met een functie. Ze halen koolzuurgas binnen en vangen licht op. Het teveel aan vocht verdampen ze via het bladoppervlak. Het bladgroen in 't blad draait als een klein werkplaatsje. Bladgroen en licht 'doen de fotosynthese': uit de grondstoffen waterstof, zuurstof en koolstof worden suikers en zetmeel gemaakt. Het hele spul vanonderaf en vanuit de bladerkroon houdt het levende wezen 'boom' in stand en laat hem groeien, bloeien en vrucht zetten. (Verkijk je niet op dat 'levende wezen', want bomen zijn de alleroudste levende wezens op aarde. De reuzenjoekels van Sequoia's in Californië leven al 2000-3000 jaar!)

Op een bepaald moment draait dat werkplaatsje wat moeizaam, omdat de temperatuur daalt en de hoeveelheid zonlicht afneemt. De wortels krijgen het water niet meer omhoog, terwijl de bladeren doorgaan met verdampen. Daarom gaan bomen en struiken in ruste: ze stoppen de arbeid in het blad. Het bladgroen en zetmeel in de bladeren wordt teruggehaald naar de houtige delen. Het groen verdwijnt uit het blad en er wordt een afsluitklepje gebouwd, een soort kurklaagje tussen blad en tak. Het blad wordt een afdankertje, hij mag er af vallen.

Kleurenfeest

Voor de bladeren gaan vallen, zie je het groen afnemen en de z.g. herfstkleuren opduiken. Geel, rood en bruin maken de bossen en houtwallen tot een kleurenfeest. Elke soort boom of struik doet het in de herfst op zijn eigen manier. In tuin en park doen aparte boomsoorten het heel fraai, zoals de moerbeiboom die stralend goudgeel wordt. Deskundigen weten dat het geel wordt veroorzaakt door een teruglopend stikstofgehalte. De els heeft daar geen last van met zijn vele stikstofknolletjes aan de wortels. Daarom houdt een els nog lang groen blad tot het mag vallen.

De paardekastanje doet het anders. Zijn bladeren worden geel en krijgen heel snel bruinverdorde randen. De krent wordt vlammend rood, maar raakt zijn blad snel kwijt. Wilgen hebben groenbruin blad dat vrij vroeg massaal valt en dan snel verschrompelt. Appelbomen krijgen een sterk gevlekt blad met geel, groen, bruin en vlekje rood. De enige conifeer die met blad gaat gooien is de lariks. Zijn naalden worden geel tot geelbruin en het ritselt aan één stuk als ze vallen. Er komt een dicht geelbruin tapijt op de bosbodem te liggen.

De meeste roodkleurende bomen en struiken vallen onmiddellijk op. De bladeren van de Amerikaanse eik worden in bepaalde boswachterijen zelfs als handelswaar geoogst. De herfsttooi van de wingerd, fluweelboom, krent en soms de braam kleurt bij lage zonnestand magnifiek rood op. Ook als het buiten koud wordt, toch een warm beeld.

'Oetkieken boeten'

Het is duidelijk: als u klaar bent met luisteren naar Radio LOEP moet u er op uit. Frisse neus halen en de ogen een plezier doen met het kleurenfeest. Ga eens mee met een natuurwandeling van de natuurverenigingen in uw buurt. De VVV heeft de programma's en anders zitten ze in de agendaberichten van uw lokale omroep.  

Jan Tuttel

 

(eerder verschenen in het Herfstnummer 1999 van het RADIO LOEP MAGAZINE, h.a.h. blad in de nieuwe gemeente Tynaarlo-Drenthe)

 


INDEX

 


Tekst by: Jan Tuttel ©
Created by: Freak Productions ©

WebMaster

Copyright 2000 - Jan Tuttel. All rights reserved.
This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital,
without the prior consent and written agreement by the author.
This information has been kindly licensed to Freak Productions© by the author.