Besluisd


Drenthe is besluisd gebied, omsloten door sluizen en afhankelijk van sluizen. Drenthe staat ook vol met sluizen. Als de buren hun sluizen open of dicht doen, is het effect snel merkbaar. Toen in Delfzijl een ebdeur van de zeesluizen onbruikbaar raakte, liepen Groningen en Noord-Drenthe zowat leeg. De sluis bleef openstaan en het noordelijk water gierde naar zee. Woonboten in Stad hingen scheef aan de touwen; het Zuidlaardermeer werd zienderogen kleiner. Aan de andere kant van de provincie zit de keersluis bij Zwartsluis de bedrijvigheid van Meppel in de weg. Hebben ze deze zomer een nieuwe haven in gebruik genomen en willen ze 'het Rotterdam van het Noorden' genoemd worden, zit Overijssel de zaak te frustreren. In de vaarweg Meppel-Ramspol moet die sluis zo'n 16 dagen per jaar dicht wegens de hoge of lage waterstanden. De minister 'erkent' het knelpunt, maar loosde op 10 juli j.l. te Meppel lege praatjes. Voor de oplossing 'overweegt ze een planstudie te starten'. Een echte verbetering kost 560 miljoen gulden en dat moet voor de helsdeuren weggehaald worden. Krijgen doe je het niet. Er is dus niets nieuws onder de zon. Alle soorten waterbeheer kosten geld, waarop altijd weer dapper beknibbeld wordt. In de geschiedenisboeken, die de meeste waterschappen lieten maken voor ze verdwenen bij de fusies, komt die teneur steeds weer terug. Een andere teneur is de hevige trots op waterstaatkundige bouwwerken. Een mooi voorbeeld is het boek 'Leefbaar Laagland', over de geschiedenis van de waterbeheersing en landaanwinning in Nederland. Het ritselt van 'de werken' en van 'de stand van de techniek'. Alles volstrekt logisch en begrijpelijk, alswel kenmerkend. Het water zùllen we baas worden, is de boodschap die opklinkt. Het is een historisch verhaal, dat eeuwenlang gegolden heeft.

'Water in Beeld 2000', de voortgangsrapportage van de Commissie Intergraal Waterbeheer, slaat een geheel andere toon aan: " In de 21ste eeuw zal het waterbeheer anders zijn dan voorheen". Nederland zal niet ondergaan, maar er komt veel meer ruimte voor water: voor regenwater, voor rivierwater en zelfs de zee krijgt speelruimte. Eigenlijk wordt het water weer wat baas. 'Water als ordenend principe', volgens de nota.

Betekent dat minder sluizen? Denk ik niet. Misschien meer, omdat er (weer) water op andere plekken mag komen. Misschien zijn vroegere sluizen weer levensvatbaar. Misschien worden dichtgeplempte kanalen en wijken weer opengegraven. Er komen interessante tijden aan. Het besluisde Drenthe kijkt dan weer met bewondering en respect naar haar verwaarloosde sluizen. Het zijn stukjes mensen- en waterwerk. Er zit verhaal in. Bij de prijsvraag 'Erfgoed, Al Goed' kwam de voormalige schutluis in de Smildiger Molenwijk in beeld. Hier moest de combinatie natuurbehoud en waterstaatstechniek nog uitgewerkt worden. De zeldzame steenbreekvaren geldt thans als even belangrijk als 'de werken' van voorheen. Qua verhaal hebben we een goeie aan de Damsluis in de Witte Wijk. Een grensovergang te water tussen Friesland en Drenthe, die na lang gesteggel van dam in schutsluis veranderde! In de voormalige turflanden liggen vele sluizen of resten daarvan. Tijd om te besluiten dat besluisd Drenthe verhalend in kaart wordt gebracht. Te beginnen met de Paradijssluis.

Jan Tuttel

eerder verschenen in 't Nieuwsblad van het Noorden, 28 november 2000

 


Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital,
without the prior consent and written agreement by the author.