De sloten vol


November is zeven dagen aan de loop en we raken gewend aan de wintertijd. De kat nog niet helemaal; die zit aan z'n oude ritme vast. Om hem mag het broeikaseffect doorzetten, want zo'n herfst met storm en regen staat hem niet aan. Onze kat vertoont van die menselijke trekjes. Dit type najaarsweer is ons (mensen) ook ontkomen; we zijn er van af geraakt. Logisch soms, want dagelijks twee keer in striemende kou en regen naar school en naar huis fietsen, leer je voorgoed af na je schooltijd. Elk alternatief is beter. Dat zie je al op de Drentse wegen bij zulk weer. De inritten naar onze steden staan 's ochtends nog dichter bevolkt met zoveel 'wachtenden voor u', want kroost wordt ook met de auto naar school gebracht. Er wordt gemopperd en gescholden op het weer. In de herfst is het nooit goed. Veel blad leidt tot slippartijen bij weg- en treinverkeer. Even met de autowielen in de soppige wegberm zitten, kan de inleiding zijn voor autocrashes met doden en gewonden. En klaart het dan een keer op, dan krijg je vorst in de ochtend. Dan is het zoab-wegdek ineens zó glad, dat haastige ochtendroutine-rijders tot hun verrassing in de vangrail stranden.

Het leven in Drenthe is meer en meer op forensen en zakendoen georiënteerd, dan op de traditionele landbouw. De loonwerker heeft een strak werktuigenschema en de moderne boerin werkt ook op de klok, vaak in twee banen tegelijk. Het seizoen 'als maat' is vervangen door de minutenwijzer. De dagelijkse reis in de spits naar Assen, Groningen of Zwolle is korter, dan de tijd die nodig is om die provinciesteden binnen te dringen. Forensen kennen tot op de minuut nauwkeurig hun reisweg, inclusief omrij- of uitwijkroutes. Het zou dus handig zijn, als dat in elk seizoen hetzelfde bleef. Daarom ligt (slaapt?) er al een jaar een proefdek op de N34 om zoab op te warmen, uit te spoelen of weet ik wat, om zulke seizoensinvloeden weg te poetsen. Het scheelt een paar minuten en een paar deuken in de vangrail. Je hoeft dan nog minder rekening te houden met de seizoenen.

In november 1982 noteerde ik een typische plattelandsuitdrukking: "De boeren wilt eerst de sloten vol, veur 't winter mag worden". Ik vond het zo treffend dat ik hem opschreef, met plaats en datum erbij. Het is achteraf bekeken de laatste keer geweest, dat ik bij gesprekken over 't novemberweer zo'n duidelijke 'seizoensnorm' hoorde. November is nat en hoort nat te wezen. Veertig, vijftig jaar geleden was het ook normaal dat wegen tijdelijk onbegaanbaar waren en dat landerijen onder water kwamen. Dat wist je en je had er maar rekening mee te houden. Nog is te zien hoe sommige bebouwingen bij lage delen in Drenthe exact -dus droog- tot aan een bepaalde hoogtelijn gebouwd zijn. Kijk bij Loon aan de rand, aan de Zwarte Weg benoorden Lieveren en in Kolderveen plus Kolderveense Bovenboer. Vanouds berekend op het natte seizoen.

't Is november, de sloten zijn vol en de ganzen komen ook al in drommen over. Pak de borstrok d'r maar bij.

Jan Tuttel

eerder verschenen in 't Nieuwsblad van het Noorden, 07 november 2000

 


Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital,
without the prior consent and written agreement by the author.