Aangeplakt

Het is verkiezingstijd, dus staan de voormannen weer aangeplakt. Overal waar de gemeente de officiele plakschuttingen of borden heeft ingegraven, mag 'de politiek' plakken.

Er wordt van de democratisch strijdende partijen verwacht, dat ze zich aan de mores houden. Je plakt bij voorkeur op volgorde van lijstnummers, je plakt een ander niet onder (of over) en je scheurt niet toevallig andermans affiche er af.

De democratie heeft zo zijn regels - en zijn overtreders. Hier en daar is al heibel over de ongelijke 'exposure', de ene partij heeft meer plakplaatjes dan een ander. 
Het aanplaksysteem is al zo oud als de weg naar Rome. Alleen het omroepen van decreten van hogerhand door gezanten of herauten en de 'kerkesprake', de openbare bekendmakingen op de stoep van de kerk, zijn ouder. Ook in tijden van radio, televisie en internet blijft het aanplaksysteem overeind. 

In mei 1986 nam reclameman Ton Trel de verkiezingsaffiches onder de loep. Hij verbaasde zich erover dat er nog affiches en posters waren, terwijl de TV al zo'n belangrijke rol speelde. Hij constateerde dat de plakkerij en posters zo ingeworteld waren: "daar kunnen we haast niet meer vanaf". "Het brengt het kiezerspubliek in elk geval bijtijds in de stemming om aan de verkiezingen deel te nemen". Zijn eerste constatering klopt, de tweede lijkt achterhaald. In 1986 was er sprake van 10-15% 'zwevende kiezers', in 2001 is er een hele luchtvloot van zwevende kiezers die niet weet òf ze gaan stemmen en zoja, op wie of wat. 

Bij de TV-Drenthe proef om voorbijgangers koppen te laten herkennen van lokale politici, was de score altijd laag. Of het daarom helpt om de politieke hoofden op de officiele schutting te plakken, is nog maar de vraag. Zeker bij gemeenteraden van samengevoegde Drentse gemeenten, waarbij hardnekkig aan zeer lokale lijsten wordt vastgehouden. De  landelijke partijen hebben voor de volgende verkiezingen al een vracht aan dure reclametijd op televisie gereserveerd. De strijd om de poppetjes gaat dan Amerikaanse vormen aannemen, waarbij degene met het grote geld de meeste propagandamogelijkheden kan benutten. 

Bij het aanplakken is het eerlijker geregeld. Daarvoor zijn de (gratis) gemeentelijke plakborden bedoeld. Elke partij krijgt een plek. Nieuwe partijen hebben ook een kans. Bovendien is de gewoonte om via borden mededelingen te doen sterk ingeburgerd. In scholen, bedrijven en supermarkten is het systeem niet weg te denken. In menig dorp staat nog een houten aanplakbord voor verenigingen. 

Tot in de jaren zeventig had je de emailleborden met reclame of mededelingen van nuttige aard (Volledige Vergunning, Bondsrijwielhersteller, Rijksgediplomeerd Hoefsmid). Ze zijn uit beeld verdwenen en teruggedrongen tot de wereld van verzamelaars. Het zal bij de aanplakkerij niet gebeuren, want het 'wildplakken' is overal zichtbaar. Commerciële radiozenders, discofeesten, veilingen en rare beurzen plakken elektrakastjes, schaftketen, bomen, viaducten en houtwerk illegaal vol met posters, affiches en stickers. Het enige nieuwe is de 'multichannel'-aanpak: samen met de aanplakkerij ga je op internet zitten. De posters van 'Loesje' kun je bijvoorbeeld gewoon van internet afplukken. De meeste partijen bij de raadsverkiezing zijn niet zover. Ze hangen nog aan hun plaksel.

Jan Tuttel