Verhalen van Harmjan van Steenwijk

     


 

Berend Borreltie: de zwarver den nicht dood wezen kun

Heel lang terugge in de tied, ha'j zwarvers, schooiers en aander volk, den ginene geern um het hoes har. Mangs leupen ze toch bie de deure, bedelend om nen kleenigheid en kieken of d'r wat te etten völ. Aj nich oppasten, dan haalden ze oe wat gerei en kleengeld of, asof het eksters waren. Ie hadden twee soorten van dat ongeregeld vrömd volk. Leu die aj vertrouwen konden en dee ok wat kleene karweitjes doon wollen, en het volk da'j gin moment oet het oog laoten konden. Van dat bedel- en schooiervolk bint d'r vrogger heel wat oppakt en hen Veenhoezen stuurd,  maar d't bint daor mar weinig umbatterijd tot 'oppassend' börger of hardwarkend boer. Watleu is geen zalf an te strieken.

Het geet dizze keer um nen ander soort zwarver, een 'van hier'. Enen den gewoon as elk ander keend geboren wodden is, in nen Drents dorp. Zien olders -het was nen jonkie- deuden of ze d'r slim bliede met waren. Zo mus het naor boeten overkommen. Hee verhuurden zich as boerenknecht en zee warkte bie nen dikke boer veur "het wark bie 't vuur en 't wark op de deel", zeg mar. Beiden mussen hard anknooien um brood op taofel te kriegen. Familie in de umtrek hadden ze nich en ze heurden ok nargens bie, zodat ze in goeie tieden heur vertier, en in barre tieden troost zochten bie de fles. Bie 'n stille knip in de buurt konden ze 't op de lat schrieven laoten.

Ie veult het wal ankommen: den kleenen van heur hadden ze leever nich ehad. Ze wussen nich eens waor het van kwam: nen product van nen drankaovend of van den boer, den in dezölfde tied ok gebroek maakte van 'zien rechten'. Het jong, dat Berend neumd wodden, kreeg gin best begin op dizze wereld. Zunder dat-he 't wus, was he nich welkom.

Berend greuide op veur galg en rad. Zien olleleu letten nich op het jong, ze gaven niks um hom. He kreeg te vreten -dat wal- mar as tegenprestatie mus he hard warken en alles wat hum opdragen wör, anpakken. Zunder een kik te geven vanzölf, want hee kreeg eerder klappen as eten. Jong Berendje leerde gloepens vlug, dat he zich better koest hollen kon, dat he zo wied meugelijk oet de buurt mus blieven as ze hum zochten, en hij leerden zwiegzaam en gedwee alles an te heuren, wat hum naor de kop slingerd wodden. Elk antwoord gaf allening mar meer trammelant.

Zien oogopslag was eigenaardig; he keek oe nooit recht an en toch ha'j het geveul dat Berend alles scharp in de gaten heul. Het jong har nen soort pantser um zich hen bouwd, waor gineen deurhen kwam. De maatschappij wol hum nicht? Hee kreeg maling an dee maatschappij, an zien umgeving. Hee begon te gappen en bleef vaker vot. De leu in 't dörp waren hum ok leever kwiet dan riek, want ze vertrouwden hum nich. He kon zó sliepstattend ankommen, da'j hum pas op 't lest in de gaten kregen. En wel wèt, wat he dan al oetvreten har? 

Toen kreeg de drank hum ok te pakken. Berend was wal wat e-wend van hoesoet, mar hee kon good maot holden. Nao zien eerste ervaringen met wat dörpswichter, den hum leuten houwen en halfdood trappen deur wat boerenjongs dee ze de kop eerst gèk maakt hadden,  knapten d'r wat in hum. Hee wodden nen ordinairen zoeper en kreeg de bienaam 'Berend-borreltie'. Hee verloederden. Berend wödden nen zwarvende schooier, den steeds vaker tieden votbleef. Toen he ooit nen keer in de wintertied met karst en nijjaor nich meer terugkeerden, meenden de leu dat he wied vot wal oppakt wezen mus. Of misschien wal argens doodkommen, bie nen dronkemanshouwerij? D'r was wieder niks bekend, mar dit vroggere buurjong was deur de 'publieke opinie' in 't dörp ofeschreven.

De leu hebt het mis had met Berend-borreltie. Zien overlevingsinstinct was zó stark, dat he aajt wal een stek vun veur onderdak en wat te eten. Drinken deu-he overal. Hij kwam ok aajt aan genog draank. Tot op hoge leeftied zwörf  Berend-borreltie deur Noordoost-Nederland en nog nen stuk in d'n Pruus. He was meestentieds allenig, he vertrouwden gin mens ja! Je zag hum nooit optrekken met zigeuners, warkloze huursoldaoten en ander zwarfvolk. Hee leup wat littekens op deur messenstekerij en zukswat, mar Berend-borreltie was niet kapot te kriegen. Bij onraad maakten-he dat he oet de buurt kwam en bie kroegruzies heul-he zich koest. Behalve as tevölle alcohol zien instinct veur overleven oetschakeld har. Hij bestun ok allenig nog deur dat overlevingsinstinct en dankzij de alcohol. Hij kùn nich meer dood; Berend-borreltie was een en al 'gedistilleerd' van binnen, met nen hoog percentage. Dizze zwarver is daorum ok nooit dood vonden of argens doodgaon in een tehuus veur armoodzeiers. Zien lot was um rond te blieven zwarven, op zuuk naor een zeupie of naor een plek um te overnachten.

Berend-borreltie is de leste jaoren signaleerd op en um het Dwingelerveld. Mangs bie Kralo op de olle postweg, mangs um Rune, tot Ansen an too. Ze hebt 'm in 't tweeduuster ok zeen staon neust de A28, ongeveer bie Spier. He kik mangs deur de roeten van caravans, bungalows en hotelkamers. Ie kunt hum votjagen, maar kiek oet met vuur. Berend-borreltie is slim brandbaar wodden.

Harmjan van Steenwijk

 

(Drentse Courant/Groninger Dagblad 25/11/00)

 


Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital,
without the prior consent and written agreement by the author.