Verhalen van Harmjan van Steenwijk

     


 

Het wilde portret van Mensinge

De havezate Mensinge bie Roon (Roden) lag der weer stil bie, stief in 't ies van de grachten en wit van de sneej. Nen eersten schrik was veurbiej, mar het bestuur van 't museum kon der nog nich over oet. Dat het deftige hoes Mensinge nen langen historie har, wussen ze ok wal vanzölf. Mensinge wodden al neumd in 1381 en naotied hebt ze daor vast wal wat omhands had. Mar dat zonnen geschiedenis op 't end van 1996 nog gedonder in de keet zol geven, dat kon gin vernemstig mens bedeenken. 't Hele bestuur en alle mitwarkers waren de eerste dagen slim op nen biestern; wat muj met zukke dinge an?
Wat bint oen verantwoordelijkhe-den as nen vroggere bewoner van de havezathe den al zowat tweehonderdvieftig joar oet de tied is, inenen weer terug kump en nen bezoeker naor de strot vlög? Ie zölt mar bestuurslid van zonnen stichting ween en dan kump ineens oet, daj ok over spoken gaot. Dat kuj gin mens wiesmaken!

Het hoes Mensinge, umgeven deur grachten en compleet met beide 'schathoezen', lig vlak neust het centrum van Roon. Um de havezate lig nen park waor olle lindebeume an de lanen staot. In 't veurjaor bleuit verscheiden stinzeplanten, waormet dizzen plek heurt in de riege van Noord-Drentse landgoederen en deftige hoezen met veurname bolgewassen. Mensinge hef nen naam op te holden.
Dat geldt ok veur de binnenkaante van de havezathe. Ze bint slim wies met heur interieur, de oorspronkelijke inventaris van de femilies Kymmell en Ellents. Volle wat der steet is dree tot twee eeuwen old. Der is nen hele collectie old Chinees porselein bie. Dat spul is heel ebleven bie de vrömde gebeurtenis end 1996. Het enige dat ze hebt opmarkt was dat der ene an de speciale gedekte taofel veur de karstexpositie in de etkamer hef annezettn. Het bestek was verscheuven, de wienglazen stunnen arngs aans en enen stool (aj binnenkomt rechtsachter, op nen hook) was bezeten. Dat koj zeen an den dök in de zitting; aandere steul hadden gewoon nen bollen zitting.
En... het portret in de etkamer bie de schouw hung scheef, mar wat de leu nog meer schrik anjagde waren zien ogen. Pieter Harmen Verhoeff, 't is zien portret, keek oe an met levendige oogn. Der zat vuur in, den kerel kon nich in 1751 overleden wezen!
De persoon in kwestie, Pieter Harmen Verhoeff, was nen zwaoger van de eigenaar van Mensinge, Coenraad Wolter Ellents. Hee was nen apatten jongkerel, umreden dat he toen al interesse har veur nen microscoop en der ok enen ekocht har. Dat ding steet ok nog in Mensinge in nen kast. Pieter Harmen Verhoeff is soldaot ewodden. Hee was kolonel en kwartiermeester-generaal en hee deu an veldtochten met. Hee is nich old ewodden, dattig jaor mar. Het kan wezen dat der vrogger wat veurevalle-n is, dat hum honderden jaoren naotied nog dwarszat. Van de 37 portretten dee as in Mensinge hangt, heet Pieter Harmen Verhoeven nich veur niks 'het Wilde Portret'.

In de leste twee week van 1996 har Mensinge zien karsttentoonstelling. In alle vertrekken waren exclusieve bloemstukken emaakt deur de bloembindersopleiding van het Terra-College. Ok hungen overal motiefselecties oet de collectie-Tuttel van karst- en niejaors-kaorten. De mooiste kaarten waren in dizze tied op Mensinge. Het zag der allemaol prachtig en sfeervol oet. Gin wonder dat der völle volk gung kiekn. Oet alle windstreken gungen bezoekers der hen, ok leu dee as op karstvakaansie in de Kop van Drenthe waren.
Tussen al het volk zat nen meneer in een lange zwatte mantel met nen bontkraag den hee hoog optrok. Hee betaalden zien paar gulden entree, wol ginnen plattegrond van het hoes hebben en zetten gin pootje in het gastenbook. Het leek wal of he wus waor he hengaon wol, of he wat op 't oog har.
De bezoeker gung linea recta naor de etkamer. He bewonderde het grote taofelstuk 'in blauw' op de gedekte taofel, mar daornao keek-he oplettend in de rondte. Zien blik bleef rusten op het portret boven de schouw. Op dat moment leek het net of der wat flikkerde, mar dat kon ok de zunne ewest wezen. De man ging naor de opkamer, waor as het grote berre stun. Daor keek he eem um zuk hen en stapte wieder het trappie of naar de tussenka-mer, de vroggere kleedkamer. In nen kast steet de olle microscoop van Verhoeff, compleet met bewies van ankoop oet 1750. Dat trok lange tied zien belangstelling. Direct daorop gung he vot.

In de nacht daorna mut der volk binnen ewest hebben zunder dat het alarm ofgung. Op de gedekte taofel in de etkamer waren etgerei en wienglazen verscheuven. De leu van 't museum Mensinge ontdekten gin sporen van braak; der was niks vot.
De man met de mantel met bontkraag kwam later tegen sluutingstied weer an. Hee steggelde geliek deur via de etkamer, trapje op naor de opkamer. Hee bleef staon en keek rond. Op nen plek veur het hemelberre kuj oezolf in twee speegels tegelieke zeen, de speegel aan de schouw en de speegel van nen groten kast.
Dizze man zag méér; hee wodden spierwit en probeerden te vluchten. Der brak nen onmeunig kabaal lös en de man veulden nen hand um zien strot den hum met alle geweld smoren wol. Het wodden hum zwat veur ogen en he gung boetn westen. De leu van havezate Mensinge vunnen hum veur liek op de vloer liggen, op starven nao dood. He is met de ambulance naor 't zeekenhoes in Stad ebracht.
Der lag nen taofeltje um, mar wieder was der niks te zeen. Gin volk, gin anvaller, absoluut niks en toch was der ene bie de strot egrepen.

Naotied is der een reconstructie ewest, deur de politie en specialisten oet de museumwe-reld. Ze hebt het wieder nich openbaar emaakt, mar het volgende zol der gebeurd wezen kunt: De man in kwestie was nen Duutser, nen Pruus van olde afkomst. Zien adelijke femilie har metvochten tussen 1740 en 1748 in de Oostenriekse Successie-oorlog naodat keizer Karel VI dood gung. Het laand Pruussen wol Silezië hebben, Frankriek wol de zuudelijke Nederlanden en ander Oostenrieks bezit (as stukken Italië) hebben en het koninkriek Beieren wol zölf de keizerskroon hebben. Pieter Harmen Verhoeff was as militair toen ok in dee oorlog ewest en har as kwartiermeester-generaal in de zuudelijke Nederlanden (now België) van doon ehad met Pruussische spionnen.
Op duustere wieze har zien portret vernummen dat zonnen Pruus in Mensinge leup. De geest van Pieter Harmen Verhoeff ontwaakte en wodden knap hellig. Vermoedelijk was he 's nachts al oet zien liest estapt en har an taofel ezeten. Toen de volgende dag dizzen Pruus weer ankwam, vleug Pieter Harmen Verhoeff, jongkerel as vanolds, achter oet de portretliest en kwam deur de speegel in de opkamer tot leven (den speegel hangt pal achter zien portret). De man in de mantel met bontkraag zag zukzölf in beide speegels èn nen vurige jongkerel op zuk ofkommen!

Het klunk politie, museumspecialisten en mitwarkers van Mensinge vrömd in de oren, mar de geest van Pieter Harmen Verhoeff mut den Pruus annevalleen hebben en zowat hebben doodesmoord. Een historische wraakneming, kuj zeggen.

Gineen is het te weten kommen. Het bestuur van Mensinge hef de gebeurtenis oet de kraant hollen kunnen - en politie kan tegen spoken gin proces-verbaal opmaken... De Duutse bezeuker is zo gauw he weer op de been was, votgaon met onbekende bestemming. Misschien kump he nog een keer kiekn naor de microscoop. Mar dizzen Pruus wet now, dat het 'Wilde Portret van Mensinge' hum in de smiezen hef!

Harmjan van Steenwijk

(Drentse Courant/Groninger Dagblad 02/01/97)

 


Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital,
without the prior consent and written agreement by the author.