"Kiek", zee Geertjan
Stevels, "aj de toren van Rolde mar eenmaol in de smiesterd hebt, kom-ie
good terechte". Het gezelschap, manvolk van autochtone snit, nikkopte en
zweeg vedan. Zölfs nen klein keend kon begriepen dat nen hoge karktoren vanof
het vlakke laand nen baoken wezen mus. Nen wegwiezer in het barre Drentse laand
van heidepollen, veeentjes, ongeregelde struukerij en ander ongerief veur
reizigers in olde tieden. Daor gung 't gesprek over, hoewel veural Geertjan aan
het woord was. Zien redevoering tot de aandere bestuursleden van de nog jonge
lokale historische vereniging wodden omliest deur wiedse armgebaren. Geertjan
Stevels was de voorzitter en he har totaal gin meuite um zich in het verleden te
verplaotsen.. Volgens zien vrouw, zol-he het leefst Batavier wezen. In een
historisch openluchtspel of zo - maar noe bint wie bie met de 'verbörgen
agenda' van de veurzitter bezig. Het bestuur har d'r gin weet van. De crême de
la crême van de lokale historische vereniging stun argens tussen Borger en
Rolde. Ze heulden zich bezig met de herkomst van de plaatsnaam Papenvoort.
De sage van Sinninghe zegt, dat daor nen priester verzopen wezen zol,
toen ze hum votjaagden oet Borger. De lokale kenners vunnen dat mar nen vrömd
verhaal. Nen priester löt zich nooit votjagen, umreden dat-he aajt onderdak
kriegen kon. Zeker in de tied van véur de Reformatie. Naotied keken ze wal oet
hoe ze reisden en waor ze hen gungen. Ze zochten allennig vertrouwde adressen
oet, toen heel d'Olde Lantschap ineens tot de gereformeerde staatsgodsdienst
verordonneert wodden. Alle pastoors, kapelaons en
vicarissen mussen end 16de eeuw overstappen op de calvinistische
leer, anders raakten ze heur baon, inkommen en onderkommen kwiet. De Staat nam
het karkelijk bezit over. "Dat mut nen mooie flikkerij west wezen",
meenden Derk Boertien, Grunniger van geboorte en old-diaken van het NH kark.
"Zukswat flikt ze nou niet weer". "Wocht mar of tot oe nen stuk
of wat Talibaan in de wege komt", waorschouwde Hendrikus Vos, den
overspannen het onderwies verlaoten har en noe het geweten was van een lokale
splinterpartij. Zien verklaoringen van het wereldbeeld evenaarden dee van
Hilterman van vrogger. Hendrikus vatten de discussue van 't leste halfuur samen
met "Verget dennen verzopen priester mar. De naam Papenvoort slöt wal op
nen voorde, as deuwaadbare plaats bij 't loopie hier. Het zal vrogger veural 's
winters slim nat west wezen. Mar waorum zit wie vast an den paop?". Ze gungen nog even de feiten bie
langs oet de karkhistorie. De toren van de Rolde dingspilkark was midden 15de
eeuw al bekend. De kark ok, want in 1598 noa de Reformatie mussen alle Roomse
versieringen d'r oet sloopt wodden, op last van hogerhand. Resten van
beeldengroepen hebt ze later bie opgravings weervunnen. De leste pastoor,
Melchior Arnhem, schakelde over naor de gereformeerde leer. Op bevel van 'sijne
genade' graaf Willem Lodewijk wodden in augustus 1598 alle Drentse priesters bie
mekaar haald. Zien vertegenwoordiger Everhard van Reydt, een machtig man,
regelde dat. D'r kwamen d'r 21 en 11 bleven vot. Dree priesters wollen direct
overgaon tot het nije geleuf. Ze mussen toch nog een soort examen ofleggen veur
de classisvergadering. De Gereformeerde eisen veur de zieleherderij lagen hoger
dan de Roomse. Verscheiden paopen kwamen in opstand met protestbreeven vanwege
verlees van baon en inkommen. Oeteindelijk zolden ze 'een eed van trouw aan de
Republiek' ofleggen mussen, wat de RK-geestelijken weigerden umreden dat ze
gewoon Drent met de Drenten waren en dee heufden dat nich.Van Reydt verleur zien
geduld, zag toen alle paopen as spionnen en wol ze geliek het laand oetschuppen.,
zo schreef he aan zien hoge baos Stadhouder graaf Willem Lodewijk van Nassau. "Argens in dee tied mut d'r
hier was gebeurd wezen met de RK-geestelijken,
dee toen wat oet het zicht blieven mussen", zee Derk. Hendrikus Vos zag dat
ok wal zitten. Veurzitter Geertjan Stevels veulde dat ze de waorheid naoderden.
Het raodsel van de naam Papenvoort zollen ze vandage nog ontsluieren. Het was
Hendrikus, den oetreup "Ik zie het veur mie. Mie ducht dat ik wéét, ja
gewoon anveul, wat of d'r hier passeerd is!". Zien stem sleug over. "Goa
deur jong", moedigde Derk hem an. Hendrikus haalde aosem en vertelde:
"De paopen waren nao de Reformatie nog lange neet klaor met heur olde wark.
In 1602 kwamen d'r klachten over nen paop den illegaal godsdienstunderwies gaf
in de buurt. In 1603 bint d'r klachten over nen paop den zich met het wark van
de nije predikant bemeuit. D'r is spraoke van nen Grunniger Jezuiet, den ok
illegale praktijken deu. In 1631 wodden zölfs in Anloo de mis bediend, thoes
bie vrouw Huizinga." "Het mut zo gaon wezen: Toen
Stadholder Willem Lodewijk de paopen oet heur wark schupte, bleef de olle harde
kern bie mekaar en gung RK-beelden en ander kostbaar karkegoed in veiligheid
brengen. Nen soort smokkelderij, waor ze nich armer van wodden. Heur vaste route
gung deur natte beeklanden van 't Andersche Diepje, waor as mar één veilige
deursteek was op nen voorde, de deurwaadbare plaats den je vinden kon met de
karktoren van Rolde as baoken.. Dat was de Papenvoort. En 't mooiste is, dat
dizze binnenroute later ok gebroekt is deur nen monnik oet nen Pruus, den in
Rolde nen liefje har zitten, as hee veur nen inspectiereis in 't bisdom Grunnen
wezen mus. Dizze Papenvoort is van alle tieden!". Harmjan
van Steenwijk
Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
|