Verhalen van Harmjan van Steenwijk

     


 

Olle Willem

Hoe lang he d'r al stun, wus he nich. Waor he vedan kwam, wus he nich. Waorum he d'r stun, wus he nich. Hee maakten zuk d'r nich drok um en ginene vreug hum wat.

Wat muj nen bats ok vraogen? 't Is gereedschop waor aj met graven en spitten kunt. Meer nich; het is nen dom ding. Gewoon nen stel van essenholt met nen iezeren bled der an vast.
Hij was wal stevig - ie zagen zo dat dit stuk gereedschop best wat ankon. Wat aj der nich an of zeen konnen, was wàt hee al daon har. Het ding was gebroekt, d'r kleefden nog wat zaand an, meer veen misschien.

Vrömd genog waren de stel en de kruk schoon. Het holten deel was deur het gebroek op het laand nich zwattig wodden, zoas aans aajt gebeurt. En aj der langer naor keken, zoj zeggen dat dizzen bats argens op stun te wachten. Asof hee an het wark wol, asof he genog had van het stilstaon. De bats van onbekende herkomst was klaor veur het een of aander.

Het was op nen mistigen dag, al lange geleden, dat dizzen bats inenen gewaar wodden dat he al nen tiedje nich gebroekt wodden was; he veulden zich stief en stram. He lag langs nen zaandweg, misschien van nen wagen ofmieterd zunder dat de voerman het deur har.

De bats lag der nich lange. Nen kerel met ne puut op de pokkel waorin zien hele boeltje zat, leup over de weg en zag het ding liggen. He stun stil, keek in de rondte, pakte de bats op, gooiden hum op de scholder en leup vedan. Hee trok wieder en tegen het tweeduuster keek he oet noar nen lichtje.
Het was nen verlaoten umgeving met allenig wat boskerij, hei en veen met nen zaandweg der deurhen. Hee sjouwden vedan in een stevig tempo. Zien nieje onverwachte bezit gaf hum genog fut um deur te marcheren.

Nao nen uurtje zag he nen lanteerntje oethangen bie nen kleen hoeske. He gung der hen, mar op nen trad of wat ofstand sleug nen hoond an. He stun stil en keek of het beest aan de ket lag of lösleup en op de loer lag. Hee had pech, as nen weerlicht sprong den hoond op hum an mar zien gegrom gung inenen over in een kort gejank en toen wör het stille. Het beest lag dood neust hum, de kop der half ofehauwen.
An het bled van de bats zat blood. De bats lag neust het liek.
De zwarver schruk zich dood, hee har zölf niks edoan - hee was stief van schrik staon bleven. In het hoeske bleef alles stil, mar de deure stun lös. He pakte de bats op en zetten hum overeend. Hee reup vollek, mar der gebeurden niks. Hee gung naor binnen. In nen klein hok stun nen soort taofel met stoet en bier. Gin mens te zeen, geen geluud te heuren. De man nam rap wat etten met en -benauwd wodden- nam he de benen.
De bats bleef staon.

Toen de bewoner later thoes kwam, zag-he het dooie beest en de bats met blood der an. Nao wat twiefel gung he naor het dörp en maakten der wark van.
De veldwachter kwam met terug, bekeek het drama en vreug of dat zien schup was. Nee, het was een vrömd stuk gereedschap. Dat wodden in beslag enummen en gung met naor het dörp. Daor kwam het in een schuurtje te staon.

De hele ofhandeling van het geval doerden nen tiedje, maor op zekere dag wodden de schup verkocht deur de overheid. Een kerel met nen rooie baord kocht de bats; he vun het een schier stuk gereedschop en veur nen schappelijke pries.
Het verhaal van den hoond deu hem niks. He zetten hem achter 't hoes, in het open schuurtje waor meer gerei stun. De nieje eigenaar har het plan um de volgende dag zien greuntetuin um te warken en dizzen stevige bats kwam mooi oet. Hóe mooi ontdekten he de aandere mörn: zien landje was al umspit in keurige rechte banen. Aan het end van het kampie stun de bats recht overeind. Asof he nen complimentje hebben wol, dacht de man met de rooie baord. Verdomd as het nich waor is!

Toch was he der nich gerust op. Hee wol het ding noe wal kwiet en hee wus d'r ok nen leefhebber veur. Olle Willem, den nen kleen hutje har aan de raand van het grote veld met hei en veentjes en zukswat. Ol' Willem was aajt op pad, mar he har ook nen stukkie groond met greunte en kruuderij. Dee kruuderij har-he neudig as heelmeester en veedokter. De boeren vreugen hum nogal es wat.

Ol' Willem kon ok toveren zeeden de leu in den umtrek. He kon oe ok verlossen van liefzeerte en spokerij in de kop. Olle Willen nam de bats an, want de man met de rooie baord was hum nog wat schuldig. Dit kwam mooi oet.
De bats stak he recht in de groond; het snee der in of het botter was. Olle Willem keek der eens good naor en zee tegen de bats 'Holt oe der boeten. Ik bin hier de baos!'. Hee ontwaarden de krachten dee dizzen bats in zich har.
Dàt har-he better nich zeggen kunt…

De bats vleug overeend, stak Olle Willem de kop of, stak zien hoonden de kop of en begun te gráven en te gráven. Dagen en nachten spookten het tussen Wateren, Diever, de Smilde en Appelscha. Gin meens duurde in de buurt te kommen.
Pas toen het dood- en doodstille wodden, kwam het volk opzetten. Wat ze zagen was nen groot rechthoekig stuk laand -neust de Tilgrup- kaant ummespit en heel en al ontgonnen. De herder Olle Willem en zien hoonden wodden dood evunden en naor dizze historie is het stuk laand in het Dieverveld 'de Oude Willem' eneumd. Ie kun het nog zeen as cultuurland tussen de bossen van Smilde en Appelscha.

De bats steet nog argens. Hoe lang hee der al stun, wet-he nich. Waor as he vedan kwam, wet-he nich. Waorum he der steet, wet-he nich. Mar laot hum staon, blief der of!

Harmjan van Steenwijk

(Drentse Courant/Groninger Dagblad 03/02/99)

 


Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital,
without the prior consent and written agreement by the author.