Freak Productions
Bezoekers:
|
|
|||
|
|||
| naamkunde |
|
||
|
Voornaam Jan in de verdrukking Begin 2006 bleek dat de voornaam Jan uit de toptien van de populairste jongensnamen gevallen was. In 1980 stond Jan nog op nummer acht en in 1938 zelfs op nummer twee. Gelukkig woon ik nog tussen vier buurmannen die Jan heten en in 2005 hebben we met drie Jannen nog een werkgroep opgericht (zie www.jeneverbesgilde.nl). In oude liedjes hoorde je het verdwijnen van Jan al aankomen, zoals in “Zeg moeder waar is Jan” en “Dubbele Jan, die zie je niet meer op de kermis staan; Jan, Jan waar zijt ge heengegaan?”. En dan is er ook nog Jan Huygen die stomweg in z’n ton blijft zitten. Ze doen er alles aan om Jan in een moeilijke hoek te zetten, getuige de struikelblokken in het Groot Dictee 2005, zoals Jan en alleman, jansaliegeest, jan-boerenfluitjes en janhagel. Van deze constructies met Jan zijn er in onze taal zo’n stuk of vijftig tot zestig te vinden. Oorspronkelijk komt de naam Jan van twee heiligen, Johannes de Doper en de apostel Johannes. Er zijn dan ook diverse kerken en kathedralen die aan Sint Jan gewijd zijn. In de loop der eeuwen werd Jan zo’n populaire vernoemingsnaam binnen families, dat er een onderscheid gemaakt moest worden. Zo kreeg je Groot Jan en Klein Jan en er werd ook doorgenummerd: Jan 1, Jan 2 en Jan 3 enzovoort. Natuurlijk kwamen er ook veel bijnamen in zwang. Een andere mogelijkheid om wijs te worden uit de vele Jannen kwam in de 18de eeuw op. Ze gaven toen dubbele namen als Hendrik-Jan of, in het dialect, Gaitjan. In Frankrijk werd het dan bijvoorbeeld Jean-Jacques en Jean-Paul. Ondanks de achteruitgang van de populariteit van de voornaam Jan zal Jan toch onsterfelijk blijven, al was het maar door de bijnamen. Zo heb je Lange Jan als bijnaam voor lange torens en schoorstenen, terwijl ook voetbalkeeper Jan van Beveren als Lange Jan bekend stond. Er is zelfs een Jan als museumstuk, de Mallejan. Dit is een tweewielige landbouwwagen met grote houten wielen en ijzeren banden, een draaibaar voorstuk met korte dissel en een lange boom voor een tweespan paarden. Met deze uitsleepwagen werden bomen uit het bos getransporteerd. Je ziet ze nog bij openlucht- en heemkundemusea, klompenmusea en het Boomkroonpad in de Drentse bossen. En zo zullen er altijd Jannen blijven. Jan Tuttel (Eelde, 5feb2006) |
|||
|
Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
|
