Hoe de geschiedenis uit een ver verleden ineens akelig actueel kan worden, bewijst de Turkse commotie over een nog niet eens geplaatst Armeens monumentje - in Assen notabene. Ineens worden historische verklaringen, feiten en verdichtsels over argeloze Drenthen en vakantiegasten uitgestort, waar men geen touw aan kon vastknopen. In d'Olde Lantschap zijn erg weinig aanknopingspunten te vinden over de Armeens en Turkse historie. Het had gekund, in 'vernoemingsnamen' bijvoorbeeld. Dat zijn plaatsnamen of namen van buurten, gebouwen e.d. die 'van ver' gehaald zijn. Het zijn namen die ontleend zijn aan verre oorden, op grond van een of andere aanleiding. Je geeft iets niet zómaar een naam. In Nederland en Duitsland zijn tientallen vernoemingsnamen die met Turkije te maken hebben. De oudste dateert uit de 16^de eeuw. In het algemeen zijn ze niet vleiend bedoeld en passen in het internationale beeld van oude spotnamen.

Nu is Drenthe niet de provincie met meeste vernoemingsnamen, maar we hebben er wel wat. In Drenthe kunt je zowel Amerika, Moskou, Sebastopol, Java, Benkoelen als Klein-Zwiterseland aantreffen. Niet elke naam is zichtbaar, zoals zo vele bij- en toenamen. Soms wel, zoals villa Java in Paterswolde, de boerderij Sebastopol bij Dalerpeel, of de plaatsnamen Nieuw-Dordrecht en Nieuw-Amsterdam. Op een gegeven moment waren beide kinderen in Amerika (America): een bij Roden, de ander in Michigan. Dat schiet je dan in 't zin, als je door Nieuw-Amsterdam rijdt. De wereld wordt klein als je met vernoemingsnamen bezig gaat. Ook omdat bepaalde namen vanwege hun symbolische lading vaker gebruikt worden. Amerika is 94 x vernoemd in Nederland,  Siberië 51x, Korea 44x en dan heb je nog de Oost-Indiënamen en de bijbelse namen.

Deze maand, 83 jaar geleden dook in Drenthe de bijbelse oasenaam Elim als dorpsnaam op. Tot dan was het de naam voor het plaatselijke kerkgenootschap. Het dorp heette gewoon Dwarsgat. Omdat men een kerk ging bouwen, zou Dwarsgat een kerkdorp worden. Dan klinkt de plaatsnaam Elim beter dan Dwarsgat, dus vroeg de kerkgemeente aan het gemeentebestuur van  Hoogeveen naamswijziging aan. Dit leverde twee jaar discussie op, zonder beslissing. In maart 1917 bleek de plaatsnaam Elim toch zo ingeburgerd te zijn, dat hij in de krant zo genoemd werd. En zo is het gebleven. Er zijn meer oorden die Elim heten. Het is een populaire vernoemingsnaam, tot in Zuid-Afrika toe. Vaak zijn het protestantse godsdienstige gebouwen, zoals in 's Gravenpolder (NH kerk), Hilversum (Pinkstergemeente), Harderwijk (Leger des Heils) of in Exloo, Kamerik en Vlissingen. Noordelingen kennen de naam van Schiermonnikoog, waar tot 1972 een christelijk koloniehuis voor bleekneusjes zo heette. Als de spul twee-aan-twee in de rij liep, zongen het Elim-lied:

"Op mooi Elim moet je wezen, op mooi Elim moet je zijn,
wordt je helemaal genezen van je ziekte en je pijn,
en je speelt de hele dag,
wilde dat moeder mij zo zag;
naar buiten, naar buiten,
waar alle vogels fluiten,
naar bui-ui-ui-ui-ten"

Dan Elim moet inderdaad een oase geweest zijn, net als de originele plek uit de bijbel. Waarmee de geschiedenis op zijn pootjes terechtkomt.  Of dat met de vernoemingsnamen Turkije in Nederland ook zo is, moet je maar navragen. Het dichtstbijzijnde Turkije is Finsterwolde (bekend sinds 1855) en in Nieuwe Pekela.  

Jan Tuttel 

(dit artikeltje verscheen eerder in het Nieuwsblad van het Noorden op 01/03/00)