RADIOPROGRAMMA   ‘VLIEGWERK’

Vliegen en 'peut' meenemen

In principe neemt een luchtvaartuig alle brandstof voor onderweg mee. Alleen bijzondere vluchten en jachtvliegtuigen kunnen onderweg eventueel worden bijgevuld door een vliegtuigtanker. Soms gebruiken militaire straaljagers extra brandstoftanks, die na gebruik afgeworpen worden. Dat zijn de uitzonderingen op de regel.

Brandstof is van levensbelang voor een vliegtuig, maar het is ook een extra gewicht. Gewicht dat plaats inneemt van betaalde lading. Of bij een recordvlucht, extra gewicht dat prestaties kan drukken. Gedurende de vlucht verbruiken de motoren brandstof, zodat het gewicht afneemt. Brandstof meenemen is ook altijd een rekensom. De piloot berekent wat hij nodig heeft op de route, rekening houdend met tegenwind en het risico van uitwijken, als hij niet kan landen op de eindbestemming. Daarnaast geldt er een verplicht mee te nemen reservehoeveelheid 'peut'. De hoeveelheid brandstof bepaalt de actieradius van het vliegtuig.

Brandstof kost geld, dus economisch vliegen komt er ook nog eens bij. Dat wist Charles Lindbergh al, toen hij met zijn Lockheed Sirius eendekker in 1931 wereldreizen maakte. Zijn ene motor kon 710 pk ontwikkelen, bij 1900 omwentelingen. Lindbergh liet onderweg de motor vaak op 1415 toeren draaien, waarmee hij 190 km/u kon vliegen tegen een benzineverbruik van 100 liter per uur. Tijdens de oceaanoversteek werd tot 1350 toeren 'gedrosseld' (oude term voor het gas knijpen), waarbij de brandstofconsumptie terugliep tot 85 liter per uur. Zijn actieradius bedroeg 3500km.

Het grootste vliegtuig ooit gebouwd, is de 'Hughes Flying Boat' of 'the Spruce Goose' omdat-ie geheel van hout vervaardigd was. In 1942 als grote oceaanvliegboot bedoeld, om de Duitse duikbootaanvallen te vermijden, werd het reuzentoestel ontworpen op 600 passagiers. Het vliegtuig was al verouderd eer het klaar was, maar is afgemaakt en heeft één keer gevlogen, op 2 november 1947. Minder dan een minuut, over een afstand van een mijl. Het vliegtuig heeft vleugels die samen bijna 100 meter lang zijn. Het bakbeest weegt (-wéégt, want het toestel bestaat nog) ruim 181.000 kilogram en heeft een actieradius van 3000 mijl (x 1,8 als je het in km wilt hebben). Acht propellermotoren leveren de kracht om het gevaarte op een kruissnelheid van 322 km/u te krijgen. De 'Spruce Goose' kon 14.000 US gallon brandstof meenemen, zegge bijna 53.000 liter.  In 1947 werd die brandstof er nog mondjesmaat ingetankt. Snelle brandstofpompen bestonden nog niet.

Begin jaren zestig kwamen de 'big jets' in gebruik, als de DC-8 en de Boeing 707. Zij 'zopen' brandstof. Binnen de kortste keren was er aan het begin het straaltijdperk per jaar  al zeven miljoen ton vliegtuigbrandstof nodig. Alleen al in, wat men toen nog noemde, de niet-communistische wereld.

Presentatie: Simon van der Schoot
Tekst: Jan Tuttel