INDEX

 
bullet hoe de RLS op Eelde kwam
bullet jubileum uitzending
bullet vliegboten
bullet vogelaanvaringen
bullet long range vluchten
bullet vlieglimieten
bullet box a/d baan
bullet vrouwen als vlieger
bullet vliegshow & demo
bullet luchtvaart veilig?
bullet linktrainer & 'sim'
bullet vleugels
bullet vliegheide
bullet Wright Flyer crashes again
bullet peut mee
 
bullet email Vliegwerk
 


Freak Productions

 

RADIOPROGRAMMA   ‘VLIEGWERK’

horizontal rule

 

Vlieglimieten

Het is met vliegen net als bij elk andere verkeer: je moet min of meer vrij baan hebben. Bij het luchtverkeer komt dat neer op een plek om te kunnen starten en landen en je moet een vrije ruimte in de lucht hebben. Gedeeltelijk is dat een zaak van de luchtverkeersleiding en gedeeltelijk maken de omstandigheden uit of er gevlogen kan worden. Is de vliegmachine  technisch niet in orde? Dan gaat het vliegen niet door. Is het weer te slecht, dan kun je het vliegen ook wel vergeten. De eerste 'aviateurs' begin vorige eeuw hielden een zakdoekje omhoog, of een natte vinger. Bewoog het dunne lapje of werd de vinger koud, dan stond er teveel wind en werd er niet gevlogen.

Nou, die techniek en de verkeersleiding kun je allemaal regelen.. 't Is een kwestie van organisatie, eigenlijk. Maar dat weer - dat krijg je cadeau. Daar valt niets aan te regelen, daar moet je als vliegerij mee leren omgaan. Dat is ook gebeurd - men heeft in de jaren dertig en veertig in de vorige eeuw het instrumentvliegen uitgevonden en verder ontwikkeld. Bij slecht weer kon daardoor wel gevlogen worden, mits de navigatieapparatuur in het vliegtuig en op de grond betrouwbaar werkten. Hier vonden de instrumenten- en vliegtuigtechniek elkaar. De kernvraag werd nu: wáár houdt die betrouwbaarheid op? Wanneer wordt het riskant, omdat je de landingsbaan niet kunt vinden, bijvoorbeeld?  

Hier komen de zogenaamde 'vlieglimieten' in beeld, de grenzen van de vluchtuitvoering in de praktijk. We gaan uit van een civiel vliegveld met naderingsverlichting en naderingsapparatuur, als radiobakens en een ILS, het 'Instrument Landing System', dat de piloot in de goede richting, met de goede daalhoek tot vlak vóór de baan brengt. Als hij die ziet, kan hij de kist veilig neerzetten. Daar zit 'm de crux van het verhaal.

Het allermooiste is vanzelf om met nul meter zicht en wolken tot aan de grond, tòch veilig kunnen landen. Dat zal een volstrekte automatische landing met computers 'op instrumenten' moeten zijn. Alle techniek moet feilloos werken en de wind moet niet te wisselend of rukkerig zijn. Bij experimentele vluchten is het wel gelukt, maar een lijndienst-jumbo met 500 passagiers laten ze dit nog niet doen.

Er zijn dus limieten voor zicht, wolkenbasis en dwarswind-component voor een veilige landing. Per vliegveld en per toestel ligt dit anders. Op Vliegveld Eelde kan in principe onder IFR-condities (Instrument Flight Rules) geland worden met slechts 300 meter baanzicht en 150voet (zeg 50 meter) wolkenbasis. Twintig jaar geleden had je ongeveer het dubbele nodig aan zicht en wolkenhoogte.

Meer dan vijftig jaar geleden, in 1948 en 1949 om precies te zijn, golden er strikte vlieglimieten tijdens de Berlijnse Luchtbrug ten tijde van de koude oorlog. De Russen hadden een blokkade om Berlijn gelegd, zodat de stad alleen kon overleven door aanvoer door de lucht. Honderden vliegtuigen vlogen af en aan in een strak tijdschema, waarbij minuten telden. Er werd uitsluitend IFR gevlogen, wàt voor weer het ook was. De regels waren simpel: bij een zicht van 1,8 km of meer was en een wolkenbasis 400ft of hoger, moest de piloot landen. Zaten de wolken lager dan 400ft en was het zicht minder dan een mijl, dan werd er niet geland. Alles op straffe van disciplinaire maatregelen, zó strak zat die 'Berlin Airlift' toen in elkaar.

De techniek is sterk verbeterd. Qua instrumentsysteem wordt dat in categorieën ingedeeld en stapje voor stapje worden de limieten omlaag gehaald. Het kost een stevige duit, maar zo kunnen vliegmaatschappijen veel langer doorvliegen bij slecht weer. Sommige maatschappijen, die dagelijks lijndiensten in het Alpengebied of andere slechtweergebieden uitvoeren, hebben ook de modernste navigatiespullen aan boord!

Naast het 'op instrumenten vliegen' (IFR) kun je geluk hebben en helemaal zonder instrumenten gaan vliegen bij mooi, helder weer. Daar zijn ook grenzen voor vastgesteld. De limieten voor het 'op zicht vliegen' (VFR: volgens Visual Flight Rules) zijn: minstens 5km zicht en een wolkenbasis boven 1500 voet.

Er wordt vaak gedacht dat alle vliegtuigen 'binnen gepraat' worden, tot op de middenstreep van de baan zelfs. Dat gebeurt alleen op militaire velden met een GCA-systeem; de 'Ground Controlled Approach', waarbij de 'radarcontroller' scherp bijhoudt of de straaljager goed aanvliegt voor de landing. Hij leidt en corrigeert de vlieger continue op weg naar de landing, desnoods in 'vette soep'. Dit gaat in blind vertrouwen - en na veel oefening. En: aan het eind van de baan is dan altijd nog de 'barrier', 't vangnet voor doorschietende straalkisten. In vredestijd handhaaft de militaire vliegerij ruimere weerlimieten en is de GCA amper nodig.

Bij de vliegbases van de Kon. Luchtmacht werkt men met kleurcodes, die aangeven welke combinatie van zicht en wolkenbasis er heerst. Ze gelden ook als vlieglimieten. Colourstate 'Blue' is het beste weer, met meer dan 8 km zicht en wolken boven de 2500 ft. 'Red' is bijvoorbeeld voor een F-16 eigenlijk ongeschikt vliegweer, met het zicht minder dan 800 meter en een wolkenbasis beneden 200ft. 

En wat gebeurt er nu als je op weg bent naar een vliegveld en het weer verslechtert, zodat het buiten de toegestane limieten valt? Dan moet je uitwijken naar een ander vliegveld (dat je in je vliegplan al berekend had, als reservebestemming). Voor passagiers kan het van alles betekenen, afhankelijk van waar je terechtkomt en met welke maatschappij je vliegt. Voor een gewone vlieger betekent het: een taxi nemen naar een hotel.

 

Presentatie: Jan Tuttel
Tekst: Jan Tuttel

 

horizontal rule

Copyright 1995 - 2008 Han Tuttel. All rights reserved.
This material may not be published, broadcast, rewritten or redistributed in any form, including digital,
without the prior consent and written agreement by the author.

horizontal rule