RADIOPROGRAMMA   ‘VLIEGWERK’

Hoe veilig is de luchtvaart? 

In een periode met de crash van de 'Concorde' bij Parijs nog scherp op het netvlies, bekijk je de hele luchtvaart met een donkere blik. Zeker als binnen korte tijd daarna twee keer een kleiner vliegtuig, toevallig de DHC-6 'Twin Otter', te pletter valt op luchtlijntjes vèr weg, in Nepal en in North Carolina/Amerika. Deze berichten haalden de krant niet eens. Wel zie je nog berichten over de ramp met de Hercules op de vliegbasis Eindhoven van eind 1996.  Een overzicht leert dat er ongeveer 60 publicaties over te lezen zijn.

Ons radioprogramma is per E-mail geabonneerd op een stuk of zes internationale nieuwsbrieven en nieuwsgroepen over luchtvaart en vliegerij. Dan krijg je ook àlles te zien. En wat blijkt dan: het valt wel mee met de veiligheid in de lucht. Het gaat zelfs goed. Gezien de enorme toename aan passagier-kilometers door de lucht, met steeds grotere toestellen waarin honderden mensen tegelijk meereizen, is het aantal ongelukken in de afgelopen 50 jaar behoorlijk verminderd.

We zullen u nu niet lastig vallen met allerhande statistieken. We noemen maar twee getallen over de stand van zaken. Vorig jaar zijn er op de reguliere luchtlijnen  meer dan 1,3 miljard passagiers vervoerd. Delta Air Lines was de maatschappij die de meeste passagiers aan boord kreeg: in 1999 vervoerden zij alleen al 105,5 miljoen mensen naar hun bestemming. 

Het veiliger vliegen berust op diverse factoren. De moderne vliegtuigen zijn beter en sterker geworden en beschikken over betere navigatie-apparatuur. De piloten worden uit en te na getraind op vervelende en gevaarlijke situaties, die in de flightsimulators opgeroepen kunnen worden. In de vorige aflevering hebben we daar aandacht aan besteed. De vliegers komen ècht met een natte rug uit de flightsimulator, zó zwaar wordt het ze gemaakt. En dat oefenen helpt.

In zo'n E-mail nieuwsbrief van 3 augustus stond het bericht over de gezagvoerder Tim Barnby van de Britse luchtvaartmaatschappij 'Virgin'. Hij had in 1997 zijn 'Airbus 340' met 114 passagiers en 6 bemanningsleden, veilig aan de grond gezet op de luchthaven Heathrow - met alléén maar 'wielen uit' aan de rechterkant van het reuzentoestel. Het ging goed, er waren geen persoonlijke ongelukken.

De Britse Ongevallenraad, die nu zijn onderzoek en conclusies presenteerde, prees de piloot om zijn vakmanschap de hemel in. Tim Barnby reageerde, dat hij dat samen met zijn twee co-piloten voor elkaar had gebokst (citaat) "zoals ze het geleerd en geoefend hadden". Dit was zo'n geval dat op fligtsimulators doorgeoefend wordt.  

Binnen een minuut hadden ook alle inzittenden het vliegtuig verlaten, met de brandweer er al naast. Deze schuimde het toestel meteen onder, om brand te voorkomen. Hier spreek je over een reddingsactie, waarbij de brandweer op de grond adequaat optreedt. Uit elk ongeluk, waar ook ter wereld, wordt lering getrokken. Zo is als gevolg van de Bijlmermeerramp met het 'El-Al' toestel de internationale regelgeving aangescherpt. 

Op voorstel van de Rijksluchtvaartdienst, gaat de ICAO (uitspreken: ai-kee-oh) per 1 januari 2001 de verplichting invoeren, dat elke luchtvaartmaatschappij -onmiddellijk na een ongeval- àlle ladingsgegevens vrij moet geven aan de rampenbestrijding, zoals de luchthavenbrandweer. Alle luchtvaartmaatschappijen moeten deze verplichting opnemen in hun eigen alarmregeling. 

Een andere factor is de techniek. Grote vliegtuigen zijn complexer geworden, naar ook veiliger. Toch blijven technische storingen en vermoeidheidsverschijnselen van metaal optreden. De oorzaak van de storing in de Airbus van Tim Barnby is al lang verholpen. Een kwetsbare pinconstructie is veranderd, op alle kisten van dat type. Kleine haarscheurtjes bij vliegtuigen hoeven ook geen probleem te zijn. Er zijn zelfs technische 'pleisters' voor, die blijven zitten tot het reguliere 'groot' onderhoud wordt gepleegd. 

Daar zit 'm tegenwoordig wel de kneep. Bij de KLM is op dit moment een onafhankelijke onderzoekscommissie bezig om klachten van techneuten te onderzoeken. Zij klaagden, dat ze onder druk werden gezet om te gauw een vliegtuig 'in onderhoud' als 'vliegklaar' af te tekenen.

Zonder meer ergerlijk is de houding van sommige vliegtuigfabrikanten, die geconstateerde gebreken aan hun vliegtuigen te lang voor zich houden. De Amerikaanse Luchtvaartdienst gaf namelijk op 2 augustus j.l. de vliegtuigfabrikant Boeing een boete van 1,24 miljoen dollar, vanwege het in gebreke blijven bij het melden van technische problemen bij vliegtuigen in actieve dienst, alsmede bij de kwaliteitscontrole tijdens de fabricage. Met andere woorden: de zweep gaat erover! 

Tot slot de constatering, dat na elk vliegongeluk pijnlijk nauwkeurig onderzoek plaatsvindt. Dat is ook de reden, dat de onderzoekers van de Concorderamp nu aan alle omwonenden vragen om  hun 'souvenirs' van de ramp af te geven. Inwoners van Gonesse en omgeving vlogen de brokstukken om de oren op de bewuste rampdag. Veel mensen blijken zulke delen nu als 'aandenken' te bewaren. De onderzoekers van het ongeval willen toch graag alles zien en bestuderen. Om andere ongelukken te kunnen voorkomen.

Presentatie: Jack Wijker
Tekst: Jan Tuttel